کنتاکتور یکی از بخش‌های مدار الکتریکی اصلی می‌باشد. این تجهیز می‌تواند روی ادوات کنترل قدرت و یا استارتر نصب شود و برای متصل کردن یا قطع کردن خطوط منابع تغدیه عبوری از خطوط قدرت و یا قطع و وصل کردن مکرر مدارهای قدرت الکتریکی و هم چنین برای کنترل ماشین‌های پیچیده استفاده می‌شود.
کنتاکتور تک فاز یا بی صدا، ویژگی‌ها و کاربردهای آن و همچنین نحوه تست سلامت این کنتاکتورها در این مقاله بررسی شده است.
نتاکتور تک فاز یا بی صدا چیست؟
یکی از انواع کنتاکتورها که در صنعت برق از آن‌ها استفاده می‌شود، کنتاکتور تک فاز یا بی صدا می‌باشد. کنتاکتورهای تک فاز صرفا یک رله هستند مثل بوبین‌های کنتاکور‌های سه فاز.
این کنتاکتورها یک رله و یک بوبین دارند که با برق دار شدن بوبین رله فعال شده و وصل می‌گردد و به این دلیل که ورودی و خروجی دارد در نتیجه کنتاکتور به حساب می‌آیند.
کنتاکتور تک فاز نسبت به انواع سه فاز، کوچک تر بوده و همان طور که در تصویر زیر مشاهده می‌کنید شبیه یک کلید مینیاتوری می‌باشند:
کاربردهای کنتاکتور تک فاز:
کنتاکتور تک فاز یا بی صدا، کاربردهای زیادی در بخش‌های مختلف صنعت برق دارند. یکی ازگسترده ترین کاربردهای این کنتاکتورها در سیستم‌های هوشمند سازی، به ویژه خانه‌های هوشمند است.
در خانه‌های هوشمند، تمامی‌کنترلرها، خروجی‌های رله ای، با قدرت جریانی پایینی دارند. از طرفی مصرف کننده‌ها نیز اکثرا جریان‌هایی بالاتر از جریان نامی‌رله‌ها نیاز دارند. در این مواقع کنتاکتور تکفاز بهترین راه حل برای این موضوع می‌باشد.
در ادامه به چند نمونه دیگر از کاربردهای کنتاکتور تک فاز، اشاره می‌کنیم:
کنترل سیستم‌های روشنایی، کولرهای گازی، پمپ‌های آبیاری تک فاز، پمپ‌های کف کش کشاورزی و دستگاه‌های ماینر.
برخی از کنتاکتورهای تک فاز، می‌توانند جای کنتاکتورهای فرمان و حتی رله‌های شیشه ای را هم بگیرند. چرا که در ماژول‌های مختلف نظیر تک پل،دو پل، سه پل و چهار پل وجود دارند. این ماژول‌ها با فرمان تحریک، تغییر وضعیت می‌دهند.
در شکل زیر می‌توانید دو نمونه از کنتاکتورهای تک فاز، با تعداد پل‌های مختلف را مشاهده کنید:
مزایای استفاده از کنتاکتور تک فاز:
صدای قطع و وصل کم:
در محیط‌های غیر صنعتی مثل محیط خانه‌های مسکونی، واحد‌های تجاری اداری و غیره، یکی از چالش‌ها، صدای بلند قطع و وصل کنتاکتورهای سه فاز می‌باشد. کنتاکتور تک فاز یا بی صدا در هنگام قطع و وصل، صدای بسیار کمی‌دارد، به همین دلیل، استفاده از آن‌ها، مشکل عنوان شده را برطرف می‌کند.
اشغال فضای کم توسط کنتاکتور تک فاز در تابلو برق:
تعداد زیاد کنتاکتور، باعث افزایش سایز تابلو برق می‌شود. کنتاکتورهای تک فاز، به نسبت سه فاز دارای ابعاد کوچکتری اند که این امر موجب کاهش ابعاد تابلو
برق و هزینه می‌شود
قیمت مناسب:
از نظر رنج قیمت کنتاکتورهای تک فاز موجود در بازار، عموما قیمت پایین تری، نسبت به کنتاکتورهای سه فاز دارند.
عدم نیاز به تعمیر و نگهداری‌های فصلی:
کنتاکتورهای تک فاز، به دلیل کیفیت مناسب و نوع ساختار، از نظر نگهداری شرایط مناسبی را ایجاد می‌کنند و نیاز به تعمیر و نگهداری فصلی ندارند.
تست سالم بودن کنتاکتور تک فاز:
برای تست کنتاکتور تک فاز، کافی است که یک فاز و یک نول به کنتاکت‌های A1 و A2 آن بدهیم و بررسی کنیم که اتصال بین کنتاکت‌ها برقرار م شود یا خیر؟!
بعد از روشن شدن کنتاکتور، باید بررسی کنیم که پیچ‌های قدرت کنتاکتور یعنی پیچ‌های شماره ۱، ،۲ ،۳ ،۴ به هم وصل می‌شوند یا خیر؟!
در تصویر زیر، پیچ‌های قدرت و کنتاکت‌های A1 و A2 یک کنتاکتور تک فاز، نشان داده شده است:
پس از برق دار کردن کنتاکتور تک فاز و بوبین آن، باید کنتاکتور وصل شود. سپس، بعد از مطمئن شدن از وصل شدن کنتاکتور،پیچ‌های قدرت را با تست بوق (Buzzer) مولتی متر بررسی می‌کنیم. اگر صدای Buzzer را شنیدیم، پس کنتاکت‌ها سالم و در نتیجه کنتاکتور تک فاز یا بی صدا سلامت است.
در تصویر زیر، می‌توانید علامت تست بوق را در درجه رنج یک مولتی متر ببینید:
